FİHRİST RİSALESİ

“Bu fihristenin dört kısmı da gayet ehemmiyetlidir. Hatta diyebilirim en mühim bir risaledir.”
Bediüzzaman Said Nursî

Bediüzzaman Hazretlerinin “en mühim bir risale”, “âyât-ı Kur’âniyenin bir nevi tefsiri olan Risale-i Nur eczalarının mücmel bir fihristesi” ve “Risale-i Nur Külliyatının eczahane-i kübrâsının umumunun fihristesi” gibi ifadelerle nitelediği Fihrist Risalesi, esasen iki ana bölümden oluşmaktadır.
Bediüzzaman Hazretleri, 1934 senesinde telif ettiği ve Risale-i Nur Külliyatından Sözler, Mektubat ve Lem’alar’dan On Beşinci Lem’a’ya kadar olan kısmın fihristini ihtivâ eden birinci bölüm için bizzat kendisi şu bilgileri vermektedir:
“Fihriste namında, umum Risale-i Nur’un eczalarının mevzularını gösteren bir fihristesidir. İcmâlen her risalenin mevzuuna ve kısmen gâyelerine işaret eder dört kısımdan ibârettir. […] Bu fihristenin dört kısmı da gayet ehemmiyetlidir. Hatta diyebilirim en mühim bir risaledir. Onun Risale-i Nur eczâlarının mâhiyeti bilindiği gibi Risale-i Nur’un yüz cüz’ü, Kur’ân-ı Hakîm’in nasıl bir tefsiri olduğunu gösteriyor. Ve yüzer âyât-ı Kur’âniyenin yüzer hakaik-ı kudsiyesini nazara vaz’ edip Risale-i Nur’un her bir cüz’ünü bir ayetle bağlayıp Kur’ân’dan tereşşuh ettiklerini ve Kur’ân’dan gelip Kur’ân ayetlerini tefsir ettiğini gösterir.” (Fihrist Risalesi, s. 113)
Büyük ölçüde Bediüzzaman’ın Kastamonu hayatında (1936-1943) talebeleri tarafından telif edilen ve Üstadın “Risale-i Nur’un has şakirtleri telif etmişlerdir” notunu düştüğü Fihrist Risalesi’nin ikinci kısmı ise, makam olarak “Onuncu Şua” olup, On Altıncı Lem’a’dan Otuzuncu Lem’a’ya, Birinci Şua’dan On Beşinci Şua’ya kadar olan kısımlar ile Arabî Mesnevî-i Nuriye’nin Türkçe fihristini ihtivâ etmektedir.
Üstad Bediüzzaman Hazretlerinin, Fihrist Risalesi’nin telif ve tekmili noktasında talebelerini hususiyetle teşvik etmiş olduğunu ise lahika mektuplarından öğreniyoruz. Nur’un bu mübarek ve fedakâr saff-ı evvellerinin, Fihrist Risalesi’yle ilgili yaptıkları şu ehemmiyetli açıklamaları da aktarmak yerinde olacaktır:
“Bu Fihrist Risalesi gayet ehemmiyetlidir. Çünkü çeşit çeşit ve manevî marazlara müptela bu asır insanlarına lütfedilen ve kevser-i Kur’ânîden akan muslukların adedi ve eczahane-i Kur’âniyedeki tiryâk ve panzehir dolaplarının sayısı yüz otuza bâliğ olmaktadır. Her bir dolapta çok kavanozlar vardır. Yani, her bir risale bir ecza dolabı ve o risalelerdeki ‘nokta, nükte, işaret, reşha, pencere, basamak, hakikat, mevkıf ve mesele’ler diye verilen isimler, o çok muhtaç olduğumuz ilâç kavanozlarıdır.
“Hakikate susamış ve bu zamanın dalâlet tehlikelerinden kurtulmak isteyen ve hikmet-i Kur’âniyeye muhalif olan felsefe ile yaralanan ve nefis ve şeytanın türlü türlü iğfâlâtlarına kapılmış manevî hastalar, bu eczahanede kendi hastalıklarına en münasip ilâcı almak için, ya bütün eczahane-i Kur’âniyenin dolaplarını ve o dolapların içindeki kavanozları birer birer arayacaklar, bulacaklar veyahut eczahane-i Kur’âniyedeki bütün dolapların numaralarını ve her dolabın içindeki kavanoz adetlerini ve o kavanozların içindeki tiryâk ve macun ve panzehiri gösteren bir listesini elde edecekler. İşte bu çok kıymettar Fihrist’in gördüğü vazifeden birisi budur.” (Fihrist Risalesi, s. 241)